แนวคิดและทักษะที่สำคัญสำหรับครูต่อเด็ก Gen Z

Generation Z คือ เด็กที่เกิดหลังปี 2000 ซึ่งเป็นยุคแห่งเทคโนโลยี เกิดมาท่ามกลางความสะดวกสบาย เด็ก Gen Z จึงติดสบาย รอคอยไม่ค่อยเป็น เพราะทุกอย่างรอบตัวรวดเร็วไปหมด อยากรู้หรืออยากได้อะไรก็ได้ทันใจ เด็กยุคนี้จะกล้าแสดงออก ชอบตั้งคำถาม และเป็นตัวของตัวเองมาก ลักษณะที่โดดเด่นเกิดมาพร้อมกับสังคม internet โดยแท้จริง เกิดจากพ่อแม่รุ่นใหม่อย่าง Gen X  การดำเนินชีวิตแบบมีการติดต่อสื่อสารไร้สาย และสื่อบันเทิงที่คุ้นเคยต่างๆ อย่าง DVD, WWW, MSN, มือถือ, YouTube เรียกได้ว่าเป็นเด็กที่เกิดจากสังคม digital เลยก็ว่าได้ Digital Native ซึ่งต่างจาก Gen Y ที่สมัยนั้นสื่อ digital ยังเป็นอะไรที่ไกลเกินเอื้อมและ internet ยังไม่ใช่สิ่งที่อยู่ในระยะเอื้อมถึง Gen Z เกิดมาพร้อมกับเทคโนโลยีเหล่านี้ บางครั้งเด็กเหล่านี้อาจจะจิตนาการไม่ออกว่า โลกที่ไร้ internet นั้นเป็นอย่างไร

ความต้องการของคนยุคใหม่โดยทั่วไป Gen  Z ยุคนี้เป็นโลกแห่งเทคโนโลยี ข้อมูลหาได้ไม่ยาก และเด็กจะเคยชินกับการหาคำตอบของทุกอย่างได้ เด็กโตมาพร้อมกับการอ่านคอมเม้นท์มากมายในเฟสบุ๊ค เขาจะยอมรับได้กับความเห็นจากคนอื่น และก็ต้องการให้คนอื่นเข้ามาสนใจและให้ความเห็นเกี่ยวกับเขาด้วย การศึกษาที่สอนเรื่องกฎระเบียบมากขึ้น เด็กก็จะคาดหวังให้ทุกอย่างมีระเบียบ และคุณก็ต้องทำตามกฎด้วยนะคะ เพื่อให้ลูกเคารพคุณมากขึ้น กระแสเทคโนโลยีในปัจจุบันทาให้วิถีการดารงชีวิตเปลี่ยนแปลงไป เกิดการแข่งขันทางปัญญา โดยการใช้ข้อมูลข่าวสาร ความรู้ใหม่ ๆ ที่ทันสมัยมากขึ้น บุคคลที่มีเชี่ยวชาญในการแสวงหาความรู้ การปรับประยุกต์ใช้เครื่องมือในการแสวงหาความรู้ในรูปแบบต่าง ๆ ย่อมมีข้อได้เปรียบในดำเนินชีวิต ICT ก็เป็นเครื่องมืออย่างหนึ่งที่ช่วยเสริมประสิทธิภาพในการเรียนการสอน การพัฒนาที่ไม่หยุดนิ่งขยับเข้าใกล้ยุคศตวรรษที่ 21 ที่เป็นยุคแห่งการดำเนินชีวิตในแบบดิจิตอล ที่เราไม่สามารถปฏิเสธได้ แต่ถ้าหากเราทุกคนสามารถประยุกต์ใช้เทคโนโลยีให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อการดารงชีวิต ก็จะทาให้อยู่ในโลกแห่งข้อมูลข่าวสารที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วได้อย่างไม่อยากนัก การการรู้ไอซีทีจะทาให้บุคคลสามารถใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ ในการค้นหาความรู้เพื่อสร้างสรรค์ให้เกิดประโยชน์ ด้วยเหตุดังกล่าวจึงมีความจาเป็นที่ต้องให้มีการพัฒนาความรู้ และทักษะความสามารถในด้านนี้อย่างจริงจัง เพื่อให้ก้าวไปเป็นบุคคลในศตวรรษที่21 ได้อย่างสมบูรณ์การที่บุคคลจะเกิดการเรียนรู้นั้น จาเป็นต้องมีปัจจัยหลายอย่างมาส่งเสริมสนับสนุนครูก็เป็นส่วนหนึ่งที่ส่งเสริมการเรียนรู้ของผู้เรียน และการที่จะพัฒนาผู้เรียนไปให้ถึงเป้ าประสงค์ของการเป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ทักษะการรู้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเป็นสิ่งที่จาเป็นอย่างยิ่ง และครูผู้สอนจะต้องมีความรู้ ความเข้าใจ ทักษะปฏิบัติ และเจตคติที่ดีรวมถึงสมรรถนะและความสามารถพื้นฐานด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารที่จาเป็นสาหรับการศึกษา การเลือกรับ เลือกปฏิเสธ การเข้าถึงความรู้ จนกระทั่งการประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์อย่างสร้างสรรค์ โดยไม่หลงลืมคุณธรรมจริยธรรม ดังนั้นครู  จึงถือได้ว่าเป็นบุคคลกลุ่มแรกที่ทุกฝ่ายให้ความสำคัญ เนื่องจากเป็นบุคลากรที่มีประสบการณ์และความรู้ แต่จะสอนเด็ก Gen Z อย่างไรนั้นครูต้องมีทักษะและแนวคิดที่สำคัญที่เข้าใจกับเด็ก Gen Z

 9  แนวคิดที่แตกต่างของเด็ก Gen Z

1. สมาร์ทโฟนเป็นอวัยวะของชาว Gen Z

โทรศัพท์มือถือ ทั้งกลุ่มสมาร์ทโฟน หรือแท็บเล็ตถือว่าเป็นอวัยวะที่ 33 ของชาว Gen Z ต้องมีลูกเล่นหลายอย่างทั้งโทร ทั้งแชต ถ่ายรูป ฟังเพลง เล่นเกม ดูคลิป ฯลฯ ที่ตอบสนองวงจรชีวิตดิจิทัล โลกออนไลน์สำหรับชาว Gen Z ไม่ใช่โลกเสมือนแต่คือโลกความจริงอีกโลกเลยทีเดียว ฝรั่งให้ลักษณะของ Gen Z ว่า Digital in their DNA โลกดิจิทัลสำหรับคนรุ่นนี้ สำคัญยิ่งกว่าตัวเงินจริงๆ

2. Gen Z เป็นมนุษย์ข้อมูลและสถิติ

Gen Z ติดโลกออนไลน์ จึงรับข้อมูลข่าวสารมากกมายอย่างรวดเร็ว ทั้งข่าวทันโลก และวิเคราะห์สถิติเรื่องต่างๆ เพื่อคาดการณ์อนาคต ดังนั้น ชาว Gen Z จึงเป็นทั้งคนชอบตัดสินใจทำอะไรอย่างรวดเร็ว ไม่ชอบรอคอย แต่ก็เป็นคนที่กลัวอนาคตด้วย เรียนอะไรดีไม่ตกงาน อาชีพอะไรมั่นคง มีแนวโน้มว่าจะเลือกงานที่เงินดีมากกว่าที่ชอบจริงๆ ข้อมูลที่เข้าหาชาว Gen Z อาจทำให้ Gen Z เองกลายเป็นคนที่กลัวที่จะตัดสินใจเรื่องอาชีพการงานในอนาคต

3. Gen Z เชื่อมโลก เชื่อมวัฒนธรรม

คน Gen Z เปิดกว้างทางความคิดและวัฒนธรรมที่แตกต่างมากขึ้น เพราะเพียงลัดนิ้วเดียว ก็สามารถคุยกับเพื่อนต่างชาติที่มีจากอีกซีกโลกได้ แม้ว่าจะต่างพื้นฐานวัฒนธรรมก็อาจมีความชอบความบันเทิงเดียวกัน ซึ่งการเชื่อมโลกแบบนี้ ทำให้ Gen Z มีความรู้สึกเปิดกว้างในการยอมรับความแตกต่างได้ง่ายมากขึ้น มีแนวโน้มที่จะปรับทัศนคติได้ดี  ไม่แบ่งแยกชนชั้น     สีผิว ศาสนา หรือประเพณีที่แตกต่าง แต่ก็อาจจะยิ่งเทิดทูนความเป็นทุนนิยมมากขึ้น

4. Gen Z มีแนวโน้มเป็นมนุษย์หลายงาน ความอดทนต่ำ
          ชีวิตดิจิทัลที่รวดเร็วทำให้เด็กรุ่น Gen Z มีความอดทนรอคอยต่ำ ชอบทำงานหลายๆ อย่าง

พร้อมกัน ในมุมหนึ่งอาจมองว่าการทำหลายๆ อย่างพร้อมกันเป็นเรื่องดูเก่ง แต่จริงๆ การทำการบ้าน ฟังเพลง ดูทีวี แชตกับเพื่อน และคุยกับแม่ หรืออื่นๆ ไปพร้อมๆ กัน ทำให้ประสิทธิภาพในการรับรู้และการทำงานแต่ละชิ้นลดลงโดยที่ไม่รู้ตัว ซึ่งในส่วนนี้พ่อแม่ของชาว Gen Z ต้องสอนให้เด็กรุ่นนี้มีสมาธิกับงานด้วย ที่สำคัญต้องระมัดระวังอย่าให้ติดอยู่ในโลกดิจิทัลมากนัก ไม่อย่างนั้นอาจมีปัญหาติดเทคโนโลยีอย่างอาการติดอินเทอร์เน็ต

5. Gen Z ยังต้องการความรักและความห่วงใย

แม้ Gen Z จะมี DNA เป็นรหัสดิจิทัล แต่การพูดคุยติดต่อผ่านเทคโนโลยีอย่าง facebook หรือโซเซียลมีเดียอื่นๆ ก็ยังไม่สามารถแทนที่การคุยจริงๆ ได้ แม้จะมีอิโมติคอนมากมายก็ตามแต่เรื่องบางเรื่องข้อความไม่สามารถสื่อความรู้สึกที่แท้จริงได้ และเด็กๆ ทุกคนก็ยังต้องการความเข้าใจจากผู้ใหญ่ อันเป็นพื้นฐานของมนุษย์อยู่แล้ว ยังอยากให้ผู้ใหญ่แสดงความรู้สึกห่วงใย แม้ว่าจะต้องการโลกส่วนตัวขนาดไหนก็ตาม ผู้ใหญ่ต้องปรับตัวมากที่จะยอมรับการเปลี่ยนแปลงรวดเร็วของเทคโนโลยีเท่าๆ กับที่วิถีของชาว Gen Z ที่รวดเร็วเช่นกัน

6. โลกเร็ว Gen Z เร็ว

Gen Z มักเป็นคนดังที่อายุใกล้เคียงตัวเอง ที่สร้างแรงบันดาลใจได้ อย่างดารา นักร้อง นักเขียน มากกว่าฮีโร่ตัวอย่างเศรษฐีพันล้านที่ประสบความสำเร็จจากเสื่อผืนหมอนใบแบบเมื่อสามสิบก่อน เพราะเทคโนโลยีตอบสนองได้แทบทุกอย่าง ชาว Gen Z จึงคิดว่า “ทำได้ทุกอย่าง” ดังนั้นชาว Gen Z แล้ว แทบจะไม่เข้าใจในเรื่อง ช้าๆ ได้พร้าสองเล่มงามเท่าไหร่ ชอบที่จะประสบความสำเร็จอย่างรวดเร็ว

7. Gen Z เป็นเจ้าหนู กล้าคิดกล้าและกล้าถาม

ชาว Gen Z ต้องการคำอธิบายมากขึ้น ต้องมีเหตุผล ต้องรู้สึกว่าได้เข้าใจกับทุกเรื่องในชีวิต อยากมีส่วนร่วมในครอบครัว ต้องการตัดสินใจชีวิตตัวเอง (แม้จะสับสนและกลัวอนาคตก็ตาม) ดังนั้นจึงกล้าคิดกล้าและกล้าถามมากขึ้นกว่าคนรุ่นก่อน

8.Gen Z หาความรู้ได้ทุกที่  

การเรียนรู้ของชาว Gen Z เน้นผ่านเทคโนโลยีสมัยใหม่มากขึ้น ถ้าสามารถจัดห้องเรียน จัดบ้านนำเอาเทคโนโลยีมาเสริมกับกิจกรรม ให้แรงจูงใจ มีการแข่งขัน มีรางวัล จะช่วยให้ชาว Gen Z กระตือรือร้นในการเรียนรู้มากขึ้น บอกเลยว่า Gen Z เกลียดการเรียนแบบบรรยายมากๆ แล้วก็ชอบข้อมูลแนวกราฟ ภาพ สถิติชัดเจน เน้นข้อมูลสั้นๆ ที่เข้าใจง่ายๆ เพราะมีแนวโน้มว่าชาว Gen Z จะเริ่มต้นจดจำข้อมูลได้ดีจากข้อมูลสั้นๆ เหล่านี้ ตามแบบฉบับโลกออนไลน์ที่ข้อมูลไหลเร็วไงล่ะ ที่สำคัญชาว Gen Z มีความสามารถในการใช้เทคโนโลยีมากขึ้น ดังนั้นจึงเข้าถึงข้อมูลความรู้ได้อย่างไม่จำกัด

9. Gen Z กับมุมมองในการทำงาน

โดยวัยรุ่นยุคใหม่ (Young Professionals at Work) มีมุมมองการทำงานดังนี้
* กลุ่ม Generation Z ตระหนักว่าการใช้เวลากับการติดต่อสื่อสารเรื่องส่วนตัวในระหว่างชั่วโมงการทำงานถือว่าเป็นสิทธิที่พวกเขาสามารถทำได้

* กลุ่ม Generation Z มีความต้องการที่จะรักษาความสมดุลระหว่างการทำงานและโลกชีวิต วัยรุ่นยุคใหม่ต้องการใช้เวลาการสื่อสารระหว่างการทำงานกับชีวิตส่วนตัว แต่สามารถรักษาสมดุลได้ ส่วนองค์กรในฝันชอบองค์กรแนวราบ ไม่มีการจัดแบ่งตำแหน่งฝ่ายที่ยุ่งยากซับซ้อน ชอบทำงานเป็นทีมและอยู่กับคนที่อายุไล่เลี่ยกัน ได้รับFeed back ตลอดเวลาวัยรุ่นนี้มีความกระตือรือร้นและเอาใจใส่ต่องานที่ได้รับมอบหมาย แต่ทั้งนี้ พวกเขาก็ยังคงคำนึงถึงโลกชีวิตส่วนตัวของพวกเขาด้วย ดังนั้น พวกเขาจึงมองว่าการเช็ค Facebook หรือการแชต การ line ข้อความส่งหาคนอื่นๆในช่วงเวลาทำงานตลอดวัน เป็นสิทธิที่พวกเขาควรจะได้รับ

คุณลักษณะของครูในยุคศตวรรษที่ 21  

ความสามารถในการปฏิบัติงานครูซึ้งต้องอาศัย ทักษะความรู้ในการจัดการเรียนการที่สำคัญที่ การจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมให้ผู้เรียนเรียนรู้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร สามารถนาสิ่งทีได้รับจากกระบวนการจัดการเรียนรู้ของครูได้ประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อตนเองและสังคม ทำอย่างไรครูถึงจะสามารถสอนให้ชาว Generation Z เกิดการเรียนรู้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารครบตามองค์ประกอบของการรู้ จะมีวิธีการอย่างไร และสามารถใช้งานเทคโนโลยีได้อย่างสร้างสรรค์และเกิด ประโยชน์สูงสุด การพัฒนาครูจึงเป็นสิ่งที่สำคัญในการพัฒนาการศึกษา เป็นอีกหนึ่งแรงผลัดดัน ที่ก่อให้เกิดความเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่ในอนาคตคุณลักษณะของครูในยุคศตวรรษที่ 21 ควรมีลักษณะดังนี้

1. Experience คือ มีประสบการณ์การเรียนรู้แบบใหม่ ใช้เครื่องมือต่างๆ เช่น Internet , e-Mail

2. Extended คือ มีทักษะการค้นหาความรู้ได้ตลอดเวลา เพราะ เทคโนโลยีอินเทอร์เน็ต สามารถใช้ได้ตลอด 24 ชั่วโมง ที่ไหนก็ได้ ใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ในการหาความรู้ด้วยเทคโนโลยี

3. Expanded คือ การขยายผลของความรู้นั้นสู่นักเรียน ประชาชนทั่วไป และชุมชน สามารถถ่ายทอดความรู้ลง CD , VDO โทรทัศน์หรือบน Web เพื่อให้เกิดหารเพิ่มความรู้ที่เป็นประโยชน์ของบุคลากรโดยรวม    

4.Exploration คือ สามารถเลือกเนื้อหาที่ทันสมัย เอกสารอ้างอิง ค้นคว้าทั้งสาระและบันเทิง เพื่อให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ เพื่อนำมาออกแบบการเรียนการสอน

5. Evaluation คือ เป็นนักประเมินที่ดี สามารถใช้เทคโนโลยีในการประเมินผล

6. End-User คือ เป็นผู้ใช้ปลายทางที่ดี เช่น สามารถ Browse ไป Web Site ที่มีคุณค่าบนอินเทอร์เน็ตและเป็นผู้ใช้เทคโนโลยีได้อย่างหลากหลาย

7. Ethics คือมีคุณธรรมจริยธรรมในการจัดการเรียนรู้ให้ผู้เรียน

8. Engagement คือ ครูที่ร่วมมือกันแลกเปลี่ยนความเห็น หาแนวร่วม เพื่อให้เกิดชุมชน เช่น การคุยกันบน Web ทำให้มีความคิดใหม่ๆ มีข้อเสนอแนะ เกิดชุมชนครูบน Web

 9. Efficient and Effective คือ ครูที่มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล จะต้องเป็นผู้ใช้เทคโนโลยีได้อย่างคล่องแคล่ว เป็นผู้ผลิต ผู้กระจาย และผู้ใช้ความรู้

เทคโนโลยีที่เหมาะกับเด็ก  Gen Z

การใช้เทคโนโลยีเพื่อการเรียนการสอนเหมาะกับเด็ก  Gen Z ได้แก่

1.            การใช้อินเทอร์เน็ตในการเรียนการสอน   

2.            การสอนในชั้นเรียนปกติ

2.1 มหาวิทยาลัยเสมือน (Virtual University)

2.3 ห้องเรียนเสมือน (Virtual classroom)  

3. การใช้เทคโนโลยีดาวเทียมเป็นเครื่องมือในการเรียนการสอนและการเรียนการสอนโดยใช้ เทคโนโลยีการประชุมทางไกลด้วยวิดีทัศน์

4.การใช้ไปรษณีย์อิเล็กทรอนิกส์เพื่อการเรียนการสอน

4.1 การอภิปรายกลุ่ม

4.2 การส่งงานและการติดตามงาน

5. การใช้เว็บเพื่อการเรียนการสอน

5.1 ใช้เว็บทังวิชา

5.2 ใช้เว็บเสริม  

5.3 การใช้ทรัพยากรต่างๆ บนเว็บเป็นส่วนหนึ่งของเนื้อหา

6. การใช้คอมพิวเตอร์ช่วยสอนเพื่อการเรียนการสอนและ e-Learning

7. ห้องเรียนควรเป็นห้องเรียนอัจฉริยะ (Smart Classroom)

ในยุคศตวรรษที่ 21 ครูหรืออาจารย์อาจมีบทบาทที่เปลี่ยนแปลงไป คือ ครูต้องไม่สอน

แต่ต้องออกแบบการเรียนรู้ และอำนวยความสะดวก (facilitate) การเรียนรู้ ให้นักเรียนเรียนรู้จากการเรียนแบบลงมือทำ หรือปฏิบัติแล้วการเรียนรู้ก็จะเกิดจากภายในใจและสมองของตนเอง การเรียนรู้แบบนี้เรียกว่า PBL (Project-Based Learning) และต้องพัฒนาตัวเองมีแนวคิดและทักษะที่จำเป็นในการสอนเด็กในยุคใหม่หรือ เด็ก Gen Z   

เด็ก Gen Z   มีทักษะที่ได้เรียนรู้ตั้งแต่ชั้นอนุบาลไปจนถึงมหาวิทยาลัย และตลอดชีวิต ทักษะที่สำคัญที่ครูควรเข้าใจอย่างลึกซึ้ง คือ 3R7C   3R ได้แก่ Reading (อ่านออก), (W)Riting (เขียนได้) และ  (A)Rithmetics (คิดเลขเป็น)  7C ได้แก่ Critical thinking & problem solving (ทักษะด้านการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และทักษะในการแก้ปัญหา)Creativity & innovation (ทักษะด้านการสร้างสรรค์ และนวัตกรรม) Cross-cultural understanding (ทักษะด้านความเข้าใจต่างวัฒนธรรม ต่างกระบวนทัศน์) Collaboration, teamwork & leadership (ทักษะด้านความร่วมมือการทำงานเป็นทีม และภาวะผู้นำ) รวมทั้งการเลือกสื่อการสอนหรือสื่อออนไลน์สนับสนุนการมีส่วนร่วมในการเรียนการสอน การสร้างและออกแบบบทเรียน โดยความคิดและความต้องการของเด็ก Gen Z   เพื่อปรับการใช้งานให้เข้ากับชั้นเรียนและผู้เรียน

อ้างอิง/ขอขอบคุณ

-               ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. มนัสนันท์ หัตถศักดิ์  (2558).  เรียนรู้และเข้าใจนักศึกษา

     ยุคใหม่...  Generation Z

-               ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. มนัสนันท์ หัตถศักดิ์  (2558).  การสร้างความรู้ความเข้าใจ

     กระบวนการเรียนการสอน

-               ดร.รุ่งนภา จิตรโรจนรักษ์ (2556).  ครูควรสอนเด็กอย่างไรในศตวรรษที่ 21

-               ปิยธันว์ เบญจเทพรัศมี (2558).  สมรรถนะครูเทคโนโลยีสารสนเทศในศตวรรษที่ 21